ابوالعباس فضل بن حاتم نیریزی، ریاضی‌دان و اخترشناس برجسته ایرانی، در اواخر سده سوم و اوایل سده چهارم هجری می‌زیست. او اهل نی‌ریز، شهری در استان فارس، بود و در دوران خلافت معتضد عباسی فعالیت داشت. ابن ندیم در کتاب الفهرست از او به عنوان یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان علم نجوم و هیئت نام برده است.
نیریزی در زمینه‌های مختلف علمی، از جمله ریاضیات و نجوم، پژوهش‌های مهمی انجام داد. او در ستاره‌شناسی پیرو نظریه زمین‌مرکزی بطلمیوس بود و در ریاضیات، مطالعاتی درباره هندسه اقلیدسی و مثلثات داشت. از جمله دستاوردهای او می‌توان به استفاده از کتانژانت و کشف خط سیاه در رنگین‌کمان اشاره کرد. او همچنین نخستین کسی بود که کتابی در زمینه هواشناسی و ابزارهای آن نوشت.
از آثار برجسته نیریزی می‌توان به شرح کتاب اصول اقلیدس، رسالة فی بیان‌المصادرة المشهورة الاقلیدس، تفسیر کتاب المجسطی، زیج کبیر و زیج صغیر اشاره کرد. او همچنین در زمینه تعیین قبله و ابزارهای نجومی مطالعاتی داشت و تألیفاتش تأثیر زیادی بر دانشمندان بعدی گذاشت.
نیریزی در بغداد فعالیت علمی گسترده‌ای داشت و آثارش توسط دانشمندان اروپایی نیز مورد توجه قرار گرفت. او در سال ۳۱۰ هجری درگذشت، اما میراث علمی او همچنان در تاریخ علم باقی مانده است.