نیکولای گنادیویچ باسوف (به روسی: Никола́й Генна́диевич Ба́сов) یک فیزیکدان شوروی بود که در ۱۴ دسامبر ۱۹۲۲ در شهر اسمان، در نزدیکی ورونژ، روسیه به دنیا آمد و در ۱ ژوئیه ۲۰۰۱ در مسکو درگذشت. او یکی از پایه‌گذاران الکترونیک کوانتوم و یکی از برنده‌های جایزه نوبل فیزیک در سال ۱۹۶۴ بود، به همراه الکساندر میخایلوویچ پروکوروف از شوروی و چارلز هیو تاونز از ایالات متحده، برای تحقیقاتی که منجر به توسعه مازر و لیزر شد.
باسوف در جنگ جهانی دوم در ارتش شوروی خدمت کرد و در سال ۱۹۴۵ به دانشگاه مهندسی فیزیک مسکو پس از جنگ وارد شد. پس از فارغ‌الدینی در سال ۱۹۵۰، او در مؤسسه فیزیکی پ.ن. لبدف در مسکو شروع به کار کرد. در سال ۱۹۵۳، او دکترای خود را در مؤسسه مهندسی فیزیک مسکو دریافت کرد.
باسوف در سال ۱۹۵۴ با پروکوروف یک مقاله منتشر کرد که امکان وجود یک چرخه‌گاه مولکولی برای تولید اشعه ماکرومیک متمرکز را توصیف می‌کرد. این ایده بر پایه‌ی تأثیر انتشار پرتوی شدید (که توسط آلبرت اینشتین در ۱۹۱۷ پیشنهاد شده بود) بود. این دستگاه، که بعداً به مازر موسوم شد، همچنین توسط تاونز، جیمز گوردون و هربرت زیگر در دانشگاه کلمبیا به طور مستقل ساخته شد.
باسوف به همراه پروکوروف در سال ۱۹۵۵ ایده ساخت یک لیزر سه‌سطحی را ارائه داد و در سال ۱۹۵۹ پیشنهاد کرد که یک لیزر سه‌موتاسیونی بسازیم، که در سال ۱۹۶۳ با همکارانش ساخته شد. او در طول زندگی خود بسیاری از مقالات تکنیکی نوشت و جوایز بسیاری را دریافت کرد، از جمله مدال لوگان از انجمن جغرافیه‌دانان کانادا، مدال طلا ویرجیل کاوفمن از انجمن جغرافیه‌دانان، و جایزه جکلینگ از انجمن مهندسان نفت و معدن آمریکا.