حضرت ام‌البنین (فاطمه بنت حزام)، همسر گرامی امام علی (ع) و مادر چهار پسر رشید، از جمله حضرت عباس (ع)، از زنان برجسته تاریخ اسلام به شمار می‌رود. او از قبيله بني كلاب، خانواده‌ای معروف به شجاعت، ادب و اصالت، در میان اعراب بود. حضرت ام‌البنین به دلیل تربیت فرزندان شایسته، اخلاص و محبت به اهل‌بیت (ع)، جایگاه ویژه‌ای در میان مسلمانان دارد.
از تاریخ دقیق ولادت ام‌البنین اطلاعاتی دقیقی در دست نیست، اما او در دوران پیش از اسلام به دنیا آمد و در محیطی پر از فضائل اخلاقی و ارزش‌های انسانی رشد کرد. به همین دلیل، دارای صفاتی همچون درایت، هوش و اخلاق والا بود که او را به عنوان همسر امام علی (ع) انتخاب کردند.
ام‌البنین پس از ازدواج با امام علی (ع)، تمام توجه و محبت خود را به تربیت فرزندان اختصاص داد. او چهار پسر به نام‌های عباس، عبدالله، جعفر و عثمان به دنیا آورد که همگی در کنار امام حسین (ع) و در واقعه عاشورا جانفشانی کردند. به ویژه حضرت عباس (ع)، که به عنوان نماد وفاداری و شجاعت مشهور است، تربیت شده‌ی دستان پرمهر این مادر فداکار بود.
حضرت ام‌البنین از همان ابتدای زندگی مشترک با امام علی (ع)، جایگاه فرزندان حضرت فاطمه زهرا (س) را به خوبی درک کرد و همیشه تلاش می‌کرد احترام و محبت آن‌ها را حفظ کند. همین رفتار آگاهانه و مملو از مهر، نشان‌دهنده معرفت و اخلاص بالای او به اهل‌بیت پیامبر (ص) بود.
پس از واقعه کربلا، حضرت ام‌البنین نقش مهمی در ترویج فرهنگ عاشورا و پاسداشت یاد شهدای کربلا ایفا کرد. او با سرودن مرثیه‌ها و بیان مصائب کربلا، توانست پیام مظلومیت اهل‌بیت (ع) را به مردم منتقل کند. مرثیه‌های او نه تنها بیانگر عشق و اندوه مادرانه‌اش نسبت به فرزندانش بود، بلکه بازتابی از عمق ایمان و باورهای دینی او به شمار می‌رفت.
سرانجام حضرت ام‌البنین در سال‌های پایانی عمر خود در مدینه زندگی می‌کرد و در حدود سال ۶۴ هجری قمری دار فانی را وداع گفت. ایشان در قبرستان بقیع مدفون است و زیارت مزارشان همواره مورد احترام عاشقان اهل‌بیت (ع) قرار دارد.
حضرت ام‌البنین نمونه‌ای از مادران فداکار و زنانی با ایمان است که الگویی برای جامعه اسلامی در همه زمان‌ها به شمار می‌رود. زندگی او سرشار از درس‌های اخلاقی، اجتماعی و تربیتی است که می‌تواند الهام‌بخش باشد.