شیخ صدوق، با نام کامل محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی، یکی از برجسته‌ترین عالمان و محدثان شیعه در قرن چهارم هجری قمری و از شخصیت‌های بی‌بدیل جهان اسلام است. وی در شهر قم به دنیا آمد و در خانواده‌ای علمی و مذهبی پرورش یافت. پدرش، علی بن حسین بن بابویه قمی، از عالمان بزرگ آن عصر و مورد احترام شیعیان بود. این زمینه خانوادگی، نقش اساسی در شکل‌گیری شخصیت علمی و معنوی شیخ صدوق ایفا کرد.
ولادت شیخ صدوق با دعای خاص امام زمان (عج) همراه بود. پدرش، علی بن حسین، که سال‌ها فرزند نداشت، از امام زمان (عج) تقاضای دعا کرد و تولد شیخ صدوق به عنوان پاسخی به این دعا رخ داد. این موضوع تأثیر عمیقی بر ارتباط معنوی شیخ صدوق با امام زمان (عج) و رسالت علمی او داشت.
شیخ صدوق در دوران زندگانی خود، سفرهای زیادی به مناطق مختلف داشت. او برای جمع‌آوری احادیث و آشنایی با عالمان و محدثان برجسته، به شهرهایی مانند بغداد، ری، خراسان و نیشابور سفر کرد. این سفرها به او این امکان را داد تا از اساتید متعدد بهره‌مند شده و گنجینه‌ای از احادیث و معارف اسلامی گردآوری کند.
آثار شیخ صدوق نشان‌دهنده تسلط عمیق او بر احادیث و علوم دینی است. یکی از مهم‌ترین آثار او، کتاب “من لا یحضره الفقیه” است که یکی از کتب اربعه شیعه محسوب می‌شود. این کتاب حاوی احادیث فراوانی است که به عنوان منابع اصلی در فقه شیعه مورد استفاده قرار می‌گیرند. دیگر آثار او شامل “کمال الدین و تمام النعمة”، “التوحید”، و “عیون اخبار الرضا” می‌باشند که هر یک نقش مهمی در حفظ و گسترش معارف اسلامی داشته‌اند.
شیخ صدوق به دلیل شخصیت معنوی و علمی برجسته‌اش، جایگاه ویژه‌ای در میان شیعیان داشت. تقوا، تواضع، و دقت در نقل احادیث از ویژگی‌های بارز او بود. وی با روش خاص خود در جمع‌آوری و تحلیل احادیث، نقش مهمی در حفظ میراث علمی شیعه ایفا کرد.
وی در سال ۳۸۱ هجری قمری در ری دار فانی را وداع گفت و آرامگاه او در این شهر، به عنوان مکانی مقدس برای شیعیان شناخته می‌شود. شیخ صدوق با زندگی پرثمر خود، الگویی بی‌نظیر از تعهد به علم و دین برای نسل‌های آینده به‌جا گذاشت.