علی بن محمد سَمُری، چهارمین و آخرین نایب خاص امام زمان (عج) در دوران غیبت صغری، یکی از شخصیت‌های برجسته تاریخ تشیع است. او در خانواده‌ای متدین و شیعه در منطقه‌ای به نام “سَمَر” در نزدیکی بصره به دنیا آمد. تاریخ دقیق تولد او مشخص نیست، اما او از خاندان‌هایی بود که به خدمات نیکو در تشکیلات نمایندگی امامان شیعه شهرت داشتند.
علی بن محمد سَمُری از اصحاب امام حسن عسکری (ع) بود و با آن حضرت مکاتباتی داشت. او به دلیل تقوا، دانش و وفاداری‌اش به امامان، به عنوان نایب خاص امام زمان (عج) انتخاب شد. پس از وفات حسین بن روح نوبختی، سومین نایب خاص، علی بن محمد سَمُری به مدت سه سال (۳۲۶ تا ۳۲۹ هجری قمری) مسئولیت نیابت را بر عهده گرفت. در این دوران، او رابط میان امام زمان (عج) و شیعیان بود و وجوه شرعی و مسائل دینی از طریق او به امام منتقل می‌شد.
دوران نیابت علی بن محمد سَمُری با سخت‌گیری‌های شدید حکومت عباسی همراه بود. این محدودیت‌ها باعث شد که فعالیت‌های او نسبت به نواب پیشین، مخفیانه‌تر و محدودتر باشد. با این حال، او توانست اعتماد شیعیان را جلب کند و نقش مهمی در حفظ ارتباط میان امام زمان (عج) و پیروانش ایفا کند.
یکی از مهم‌ترین وقایع دوران نیابت او، صدور توقیع از سوی امام زمان (عج) بود که در آن، پایان دوران غیبت صغری و آغاز غیبت کبری اعلام شد. در این توقیع، امام زمان (عج) به علی بن محمد سَمُری خبر داد که او تا شش روز دیگر از دنیا خواهد رفت و تأکید کرد که پس از او، هیچ نایب خاصی منصوب نخواهد شد. این توقیع نشان‌دهنده آغاز دوران غیبت کبری بود که تا زمان ظهور امام زمان (عج) ادامه خواهد داشت.
علی بن محمد سَمُری در سال ۳۲۹ هجری قمری در بغداد وفات یافت و در خیابان خَلَنْجی در نزدیکی نهر ابوعتاب به خاک سپرده شد. قبر او در نزدیکی مقبره کلینی قرار دارد و به عنوان زیارتگاه شیعیان شناخته می‌شود.
علی بن محمد سَمُری با تقوا، دانش و وفاداری‌اش، نقش مهمی در تاریخ تشیع ایفا کرد و میراثی ارزشمند برای شیعیان به جا گذاشت. او با پایان دادن به دوران نیابت خاصه، شیعیان را برای دوران غیبت کبری آماده کرد و این اقدام او، نقطه عطفی در تاریخ مهدویت به شمار می‌آید.