مالک اشتر نخعی، یکی از برجسته‌ترین یاران امام علی (ع)، به عنوان نمادی از وفاداری، شجاعت و عدالت در تاریخ اسلام شناخته می‌شود. نام کامل او مالک بن حارث نخعی بود و به دلیل جراحتی که در جنگ یرموک به چشمش وارد شد، به “اشتر” معروف شد. او از قبیله بنی نخع، شاخه‌ای از قبیله مذحج در یمن، بود و در همان‌جا متولد شد.
مالک اشتر در دوران جوانی به دلیل شجاعت و مهارت‌های جنگی‌اش شناخته شد. او در جنگ‌های متعددی شرکت کرد و نقش برجسته‌ای در نبردهای مسلمانان علیه امپراتوری بیزانس داشت. با این حال، شهرت اصلی او به دوران خلافت امام علی (ع) بازمی‌گردد. مالک یکی از اولین افرادی بود که با امام علی (ع) بیعت کرد و در جنگ‌های جمل و صفین به عنوان فرمانده سپاه امام علی (ع) نقش کلیدی ایفا کرد.
مالک اشتر به دلیل عدالت‌خواهی و مخالفت با ظلم، از مخالفان سرسخت خلیفه سوم، عثمان بن عفان، بود. او به دلیل اعتراضاتش به سیاست‌های عثمان، به شام و سپس به حمص تبعید شد. پس از کشته شدن عثمان، مالک مردم را به بیعت با امام علی (ع) دعوت کرد و خود اولین بیعت‌کننده بود.
یکی از مهم‌ترین اقدامات مالک اشتر، فرمانداری مصر بود. امام علی (ع) او را به این سمت منصوب کرد تا عدالت را در این منطقه برقرار کند. اما معاویه، که از نفوذ مالک در مصر بیم داشت، با توطئه‌ای او را مسموم کرد. مالک اشتر در سال ۳۸ هجری قمری در منطقه قلزم، در نزدیکی مصر، به شهادت رسید. آرامگاه او در شمال قاهره قرار دارد.
مالک اشتر در کلام امام علی (ع) به عنوان فردی با ایمان و وفادار توصیف شده است. امام علی (ع) در نامه‌ای به مردم مصر، مالک را به عنوان فردی معرفی کرد که در برابر دشمنان سرسخت و در برابر دوستان مهربان است. این توصیف نشان‌دهنده شخصیت چندبعدی و برجسته مالک اشتر است.
مالک اشتر نه تنها به عنوان یک فرمانده نظامی، بلکه به عنوان نمادی از عدالت و وفاداری در تاریخ اسلام باقی مانده است. زندگی او الهام‌بخش بسیاری از مسلمانان در طول تاریخ بوده و همچنان به عنوان الگویی برای عدالت‌خواهی و شجاعت شناخته می‌شود.