پورت‌های کامپیوتر، دروازه‌های اتصال به جهان بیرونی هستند—مسیرهای ارتباطی میان سخت‌افزارها، داده‌ها و حتی خاطرات دیجیتالی‌مان. در این مطلب سیر جامع و متنوع انواع پورت‌ها را بررسی می‌کنیم که هرکدام نقشی خاص در تعامل انسان و ماشین ایفا می‌کنند:
🔌 تعریف پورت کامپیوتر
«پورت» در کامپیوترها به محل اتصال فیزیکی یا مجازی گفته می‌شود که امکان ارتباط دستگاه‌های خارجی با کامپیوتر را فراهم می‌سازد. پورت‌ها ممکن است برای انتقال داده، برق، تصویر، صدا یا ترکیبی از آن‌ها استفاده شوند.
🖥️ پورت‌های کلاسیک: خاطره‌انگیز و بنیادین
1. Serial Port (RS-232)
از قدیمی‌ترین پورت‌های انتقال داده است.
اغلب برای اتصال مودم‌ها، ماوس‌های قدیمی یا تجهیزات صنعتی به کار می‌رفت.
انتقال داده با سرعت پایین و به‌صورت سری (یک بیت در لحظه).
دارای کانکتور 9 یا 25 پین بود.
2. Parallel Port (LPT)
برای اتصال چاپگرها به کار می‌رفت.
داده‌ها را به‌صورت موازی (چند بیت در لحظه) ارسال می‌کرد.
امروزه تقریباً منسوخ شده و جایگزین‌های سریع‌تری پیدا کرده.
⚡ پورت‌های داده‌ای مدرن: اتصال سریع و انعطاف‌پذیر
3. USB (Universal Serial Bus)
پرکاربردترین پورت حال حاضر.
نسخه‌ها: USB 1.0 (1996) → USB 2.0 → USB 3.0 → USB 3.1 → USB 3.2 → USB4
قابلیت انتقال داده، شارژ برق و اتصال تجهیزات جانبی.
انواع کانکتور: USB-A، USB-B، USB-C، Micro USB، Mini USB.
USB-C با قابلیت اتصال دوطرفه، سرعت بالا و انتقال تصویر، جایگزین بسیاری از پورت‌ها شده.
4. Thunderbolt
توسعه‌یافته توسط Intel و Apple.
نسخه‌های جدید (Thunderbolt 3 و 4) از کانکتور USB-C استفاده می‌کنند.
سرعت بالا، قابلیت اتصال چندین دستگاه زنجیروار، پشتیبانی از انتقال تصویر و داده هم‌زمان.
5. FireWire (IEEE 1394)
توسعه‌یافته توسط Apple.
کاربرد در انتقال ویدئوهای با کیفیت بالا (مثلاً از دوربین‌های دیجیتال).
امروزه منسوخ شده و جای خود را به USB و Thunderbolt داده.
🎥 پورت‌های تصویری: انتقال تصویر با کیفیت بالا
6. VGA (Video Graphics Array)
پورت آنالوگ برای نمایشگرها؛ ۱۵ پین دارد.
از دهه ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۰ رایج بود؛ اکنون در حال انقراض است.
پشتیبانی از رزولوشن‌های محدود.
7. DVI (Digital Visual Interface)
پورت دیجیتالی و نیمه‌دیجیتالی برای مانیتورها.
انواع DVI-D، DVI-A، و DVI-I.
بین VGA و HDMI قرار گرفت؛ امروزه کمتر استفاده می‌شود.
8. HDMI (High-Definition Multimedia Interface)
انتقال هم‌زمان تصویر و صدا به‌صورت دیجیتال.
محبوب در تلویزیون، مانیتور، پروژکتور، کنسول‌های بازی.
نسخه‌های HDMI 1.4، 2.0، و HDMI 2.1 برای 4K و 8K طراحی شده‌اند.
9. DisplayPort
مخصوص کامپیوترهای حرفه‌ای، به‌ویژه کارت‌های گرافیک مدرن.
پشتیبانی از رزولوشن‌های بالا، نرخ تازه‌سازی بالا و چند مانیتور هم‌زمان.
Mini DisplayPort و نسخه USB-C قابل‌توجه‌اند.
🎧 پورت‌های صوتی: شنیدن و ضبط کردن
10. 3.5mm Audio Jack
محبوب‌ترین پورت برای هدفون، میکروفن و اسپیکرها.
در لپ‌تاپ، گوشی، و کیس‌های کامپیوتر رایج است.
ترکیب کانال‌های استریو و میکروفن با پورت TRRS.
11. Optical Audio (TOSLINK)
انتقال صدا به‌صورت دیجیتال نوری، بدون نویز الکتریکی.
مورد استفاده در سینمای خانگی و سیستم‌های صوتی حرفه‌ای.
🗃️ پورت‌های ذخیره‌سازی و شبکه
12. Ethernet (RJ-45)
پورت شبکه کابلی؛ اتصال به مودم یا روتر.
سرعت انتقال: 100Mbps، 1Gbps و حتی 10Gbps.
مناسب برای ارتباط پایدار و سریع.
13. eSATA (External SATA)
برای اتصال هارد دیسک‌های خارجی با سرعت بالا.
امروزه با USB و Thunderbolt جایگزین شده.
📡 پورت‌های بی‌سیم و مجازی
با رشد فناوری وایرلس، بسیاری از پورت‌ها مجازی شدند.
اتصال بلوتوث، Wi-Fi، NFC و حتی UWB نقش جایگزین برای برخی پورت‌ها ایفا می‌کنند.