هوخشتره (کیاکزارس)، سومین و بزرگترین شاه ماد، از حدود ۶۲۵ تا ۵۸۵ پیش از میلاد حکومت کرد. او نخستین پادشاه ایرانی بود که یک امپراتوری سراسری با ارتش منظم و دیپلماسی گسترده بنیان نهاد.
👑 تولد و نسب
نامهای مختلف: هوخشتره، کیاکزارس (یونانی: Kyaxares)، هُووَخْشَتْرَه (پارسی باستان: hUvaxštra)
زادروز: حدود نیمهٔ قرن هفتم پیش از میلاد
پدر: فرورتیش (فرهاد)، دومین شاه ماد
همسر: دختر یا نوهٔ نابوپولاسار، پادشاه بابل
فرزندان: ایشتوویگو (آستیاگ)، آمیتیس (همسر کمبوجیه اول، مادر کوروش بزرگ)
🛡️ آغاز سلطنت و اصلاحات
پس از کشته شدن فرورتیش توسط آشوریان، هوخشتره در حدود ۶۲۵ پ.م. به سلطنت رسید.
او ارتش ماد را بازسازی و سازماندهی کرد، با استفاده از واحدهای تخصصی مانند سوارهنظام، تیراندازان، و پیادهنظام.
هوخشتره نخستین پادشاه ایرانی بود که ارتش منظم ملی تشکیل داد و از تاکتیکهای جنگی پیشرفته بهره برد.
⚔️ جنگ با آشور و اتحاد با بابل
در سال ۶۱۲ پ.م. با اتحاد با نابوپولاسار، پادشاه بابل، به نینوا حمله کرد و امپراتوری آشور را نابود ساخت.
این اتحاد منجر به تقسیم قلمرو آشور میان ماد و بابل شد.
پس از آن، مادها تا رود هالیس (قزلایرماق در ترکیه امروزی) پیش رفتند و با لیدی درگیر شدند.
جنگ ماد و لیدی در سال ۵۸۵ پ.م. با خورشیدگرفتگی تاریخی متوقف شد و صلح برقرار گردید.
🏛️ گسترش امپراتوری
امپراتوری هوخشتره از آمودریا در شرق تا هالیس در غرب گسترده بود.
او قلمرو ماد را به بزرگترین قدرت سیاسی و نظامی زمان خود تبدیل کرد.
پایتخت او احتمالاً هگمتانه (اکباتان) بود، شهری با دیوارهای متحدالمرکز و معماری پیشرفته.
⚰️ مرگ و جانشینی
هوخشتره در حدود سال ۵۸۵ یا ۵۸۴ پ.م. درگذشت.
جانشین او آستیاگ (ایشتوویگو)، پسرش بود که آخرین شاه ماد شد.
آرامگاه هوخشتره بهاحتمال زیاد در قیزقاپان (کردستان عراق امروزی) قرار دارد.
🌟 میراث تاریخی
هوخشتره نماد ظهور ایران بهعنوان قدرت جهانی پیش از هخامنشیان است.
او نخستین پادشاه ایرانی بود که دیپلماسی، ارتش منظم، و اتحادهای بینالمللی را بهکار گرفت.
در منابع یونانی، از او بهعنوان پادشاهی خردمند و نیرومند یاد شده است.
دخترش آمیتیس با کمبوجیه اول ازدواج کرد و مادر کوروش بزرگ شد—پیوندی میان ماد و هخامنشیان.