اورنگزیب عالمگیر (Aurangzeb Alamgir)، ششمین امپراتور گورکانی هند، از سال ۱۶۵۸ تا ۱۷۰۷ میلادی سلطنت کرد و با گسترش قلمرو، دیانتگرایی شدید، و اصلاحات اداری، واپسین دوره اقتدار امپراتوری گورکانی را رقم زد.
👑 معرفی اجمالی
نام کامل: محیالدین محمد اورنگزیب عالمگیر
زادروز: ۳ نوامبر ۱۶۱۸، داهود، گجرات
پدر: شاه جهان (سازنده تاجمحل)
مادر: ممتاز محل
لقبها: عالمگیر، غازی، زیبنده تخت
همسران: دلرس بانو بیگم، نواب بای اورنگآبادی
فرزندان برجسته: محمد اعظم شاه، بهادرشاه اول، زیبالنسا بیگم، زینتالنساء بیگم
🛡️ مسیر سلطنت
در دوران جوانی، نایبالسلطنه دکن بود و در جنگهای قندهار، بلخ، و گُلکُنده شرکت کرد
در سال ۱۶۵۸، پس از شکست برادرانش داراشکوه، شجاع، و مراد، تاجگذاری کرد
سلطنت او طولانیترین دوره حکومت گورکانیان بود (۴۹ سال)
امپراتوری را تا جنوب هند گسترش داد و بیجاپور، گُلکُنده، و احمدنگر را فتح کرد
⚖️ سیاست و دیانت
دیانتگرایی شدید: لغو جزیه بر غیرمسلمانان توسط اکبر را بازگرداند، ممنوعیت موسیقی دربار، و تخریب برخی معابد هندو
اصلاحات اداری: کاهش هزینههای دربار، نظارت بر دیوان مالی، و تقویت ارتش
تدوین فقه اسلامی: فرمان تألیف کتاب «فتاوی عالمگیری» بهعنوان مرجع فقهی حنفی
سادهزیستی شخصی: خود قرآننویس بود و درآمد آن را صرف زندگی میکرد
⚔️ جنگها و چالشها
شورشهای متعدد راجپوتها، سیکها، و مراتهها
جنگهای طولانی با شیواجی و جانشینانش در دکن
درگیری با پرتغالیها و انگلیسیها در سواحل غربی
فشار مالی و نظامی موجب تضعیف امپراتوری در اواخر سلطنت شد
⚰️ مرگ و میراث
در ۳ مارس ۱۷۰۷ در احمدنگر درگذشت، در ۸۸ سالگی
در آرامگاه سادهای در خلدآباد دفن شد، برخلاف شکوه شاهجهان
پس از او، بهادرشاه اول سلطنت را بهدست گرفت، اما امپراتوری بهتدریج فروپاشید
اورنگزیب واپسین امپراتور مقتدر گورکانی بود
🌟 جایگاه تاریخی
اورنگزیب نماد اقتدار مذهبی، گسترش قلمرو، و پایان عصر طلایی گورکانیان است
در تاریخ هند، چهرهای بحثبرانگیز: برخی او را مؤمن و عادل میدانند، برخی مستبد و سختگیر
در حافظه اسلامی، او بهعنوان پادشاهی دیندار و فقیه شناخته میشود
در حافظه فرهنگی هند، دوران او با کاهش تساهل و آغاز فروپاشی همراه است