سیدرضی (محمد بن حسین بن موسی، معروف به سید رضی) یکی از برجسته‌ترین علمای شیعه و ادیبان بزرگ اسلام بود. او در سال ۳۵۹ هجری قمری در بغداد، در یک خاندان علمی و مذهبی برجسته چشم به جهان گشود. پدر او، سید حسین بن موسی، از بزرگان سادات علوی و مادرش، فاطمه، نیز از خاندان علم و فضل بود. سید رضی از همان کودکی استعداد ویژه‌ای در علوم دینی و ادبیات عرب داشت.
تحصیلات و فعالیت‌های علمی
سید رضی تحصیلات خود را نزد بزرگ‌ترین دانشمندان زمانش آغاز کرد و در علوم مختلف، از جمله فقه، کلام، حدیث و ادبیات عرب، به مراتب عالی دست یافت. یکی از استادان برجسته او شیخ مفید بود که تأثیر بسزایی در شکل‌گیری شخصیت علمی او داشت. او همچنین در فن شعر و ادبیات عربی مهارت ویژه‌ای پیدا کرد، تا جایی که دیوان اشعار او هنوز مورد توجه ادیبان قرار دارد.
گردآوری نهج‌البلاغه
یکی از بزرگ‌ترین خدمات سید رضی به جهان اسلام، جمع‌آوری و تدوین کتاب نهج‌البلاغه بود. این اثر، مجموعه‌ای از خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌های امام علی (ع) است که سید رضی با ذوق و مهارت ادبی خود آن را گردآوری و تنظیم کرد. این کتاب از لحاظ ادبی و محتوایی، یکی از ارزشمندترین آثار اسلامی محسوب می‌شود و تأثیر عمیقی بر تفکر شیعی و اسلامی گذاشته است.
نقش اجتماعی و سیاسی
سید رضی علاوه بر فعالیت‌های علمی، در امور سیاسی نیز نقش داشت. او به‌عنوان نقابت سادات علوی انتخاب شد و مدتی مدیریت امور سادات را بر عهده گرفت. این جایگاه نشان‌دهنده اعتبار علمی و اجتماعی او در بغداد بود. با وجود فشارهای سیاسی در دوران حکومت عباسیان، سید رضی توانست جایگاه خود را حفظ کرده و به ترویج علوم اسلامی بپردازد.
ویژگی‌های اخلاقی و شخصیت علمی
سید رضی به زهد و تقوا معروف بود و زندگی خود را وقف علم و دین کرد. او انسانی متواضع، سخاوتمند و بااراده بود که به تربیت شاگردان و گسترش دانش علاقه‌مند بود. آثار او علاوه بر جنبه‌های علمی، از لحاظ ادبی نیز سرشار از زیبایی و شیوایی است که نشان‌دهنده مهارت او در زبان عربی است.
وفات
سید رضی در سال ۴۰۶ هجری قمری در بغداد دار فانی را وداع گفت. درگذشت او ضایعه‌ای بزرگ برای جامعه علمی و اسلامی بود. میراث علمی و ادبی او، به‌ویژه نهج‌البلاغه، همچنان مورد مطالعه و توجه علما و اندیشمندان اسلامی قرار دارد.
سید رضی نه‌تنها یک دانشمند برجسته، بلکه یک ادیب و خطیب بزرگ بود که آثارش تا امروز الهام‌بخش پژوهشگران و علاقه‌مندان به علوم اسلامی است. شخصیت او نمونه‌ای از علم، تقوا و مسئولیت اجتماعی بود که تأثیر آن در تاریخ اسلام همچنان باقی است.