
شیخ محمد حسن نجفی، معروف به “صاحب جواهر”، یکی از برجستهترین فقها و مجتهدان شیعه در قرن سیزدهم هجری قمری بود. او در سال ۱۲۰۲ هجری قمری در شهر نجف اشرف، که از مراکز مهم علمی و دینی شیعیان محسوب میشود، دیده به جهان گشود. شیخ محمد حسن نجفی از خانوادهای اهل علم و تقوا برخاسته بود و از همان دوران کودکی علاقهی ویژهای به علوم اسلامی نشان داد.
وی تحصیلات مقدماتی خود را نزد پدر و دیگر اساتید برجستهی نجف آغاز کرد و در همان سنین جوانی استعداد و نبوغ خاص خود را در علوم دینی به نمایش گذاشت. او پس از طی مراحل مقدماتی علوم اسلامی، به حلقهی درس بزرگان فقه و اصول در حوزهی علمیهی نجف پیوست و نزد استادانی چون سید محسن خنفر، شیخ موسی کاشف الغطاء و دیگر فقیهان برجسته تلمذ نمود.
مهمترین اثر علمی او، کتاب “جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام” است که یکی از جامعترین و معتبرترین آثار فقهی در فقه شیعه محسوب میشود. این کتاب که در بیش از ۴۰ جلد تدوین شده است، شامل بررسی تفصیلی و استدلالی احکام فقهی بر اساس کتاب “شرائع الاسلام” اثر محقق حلی است. شیخ محمد حسن نجفی با دقت و تلاش فراوان، منابع متعدد فقهی را بررسی کرده و دیدگاههای مختلف فقها را در این اثر مورد تحلیل قرار داده است. کتاب “جواهر الکلام” نهتنها در زمان خود، بلکه تا به امروز بهعنوان یکی از مهمترین منابع فقه استدلالی در حوزهی علمیه محسوب میشود و مورد استفادهی فقها و محققان قرار دارد.
صاحب جواهر، علاوه بر علم، به زهد و تقوا نیز مشهور بود. او زندگی خود را وقف تحقیق و تدریس در علوم اسلامی کرد و با وجود جایگاه برجستهی علمی، همواره سادهزیستی را رعایت مینمود. وی در حوزهی علمیهی نجف، به تربیت شاگردان فراوانی پرداخت که هر یک در دورههای بعد، از بزرگان و مراجع تقلید شیعه شدند. از جمله شاگردان برجستهی او میتوان به شیخ مرتضی انصاری اشاره کرد که پس از صاحب جواهر بهعنوان یکی از چهرههای اثرگذار در حوزهی فقه و اصول شناخته شد.
شیخ محمد حسن نجفی در سال ۱۲۶۶ هجری قمری، پس از سالها تلاش علمی و تدریس، در نجف اشرف دار فانی را وداع گفت. مزار وی در شهر نجف قرار دارد و همچنان محل زیارت علاقهمندان به علم و فقاهت است. آثار او و روش استدلالیاش در فقه شیعه، تأثیر شگرفی بر علوم اسلامی برجای گذاشت و نام او بهعنوان یکی از برجستهترین فقهای تاریخ شیعه، در میان پژوهشگران و علما همچنان جاودان است.