محمدرضا پهلوی، دومین و آخرین شاه سلسله پهلوی، از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۷ خورشیدی بر ایران حکومت کرد. سلطنت او با مدرنیزاسیون گسترده، اصلاحات اجتماعی، تنشهای سیاسی، و در نهایت انقلاب اسلامی پایان یافت.
👑 تولد و نسب
نام کامل: محمدرضا شاه پهلوی
زادروز: ۴ آبان ۱۲۹۸ (۲۶ اکتبر ۱۹۱۹) در دروازه قزوین، تهران
پدر: رضا شاه پهلوی، بنیانگذار سلسله پهلوی
مادر: تاجالملوک آیرملو
برادران و خواهران: شامل علیرضا پهلوی، اشرف پهلوی
تحصیلات: مدرسه لهروزه در سوئیس، دانشکده نظامی سنتسیر فرانسه
🛡️ آغاز سلطنت
پس از تبعید رضا شاه در شهریور ۱۳۲۰، محمدرضا در سن ۲۲ سالگی به سلطنت رسید.
در آغاز سلطنت، ایران تحت اشغال متفقین بود و شاه قدرت محدودی داشت.
در دهههای بعد، با تضعیف مجلس و احزاب، قدرت مطلقه شاه افزایش یافت.
⚔️ اصلاحات و بحرانها
اصلاحات مهم:
انقلاب سفید (۱۳۴۱): شامل اصلاحات ارضی، حق رأی زنان، ملیسازی جنگلها، و تأسیس سپاه دانش
نوسازی اقتصادی: توسعه زیرساختها، صنعت نفت، آموزش و بهداشت
رشد طبقه متوسط: گسترش آموزش و شهرنشینی
بحرانها:
کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲: با حمایت آمریکا و انگلیس، دولت مصدق سرنگون شد و شاه قدرت مطلق یافت
افزایش نارضایتی: فساد، شکاف طبقاتی، سرکوب سیاسی توسط ساواک
رشد جنبشهای اسلامی و چپگرا در دهه ۵۰
💍 زندگی شخصی
همسران:
فوزیه فؤاد (ازدواج ۱۳۱۷ – جدایی ۱۳۲۷)، شاهزاده مصری
ثریا اسفندیاری (ازدواج ۱۳۲۹ – جدایی ۱۳۳۶)
فرح دیبا (ازدواج ۱۳۳۸)، ملکه ایران و مادر ولیعهد رضا پهلوی
فرزندان: شهناز، رضا، فرحناز، علیرضا، لیلا
⚰️ سقوط سلطنت و مرگ
در دی ۱۳۵۷، شاه ایران را ترک کرد؛ انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن به پیروزی رسید.
پس از خروج، در کشورهای مختلف از جمله مصر، مراکش، باهاما، مکزیک و آمریکا اقامت داشت.
در ۵ مرداد ۱۳۵۹ در قاهره درگذشت؛ علت مرگ: سرطان غدد لنفاوی
آرامگاه او در مسجد رفاعی قاهره قرار دارد
🌟 میراث تاریخی
محمدرضا شاه نماد مدرنیزاسیون آمرانه در ایران بود—ترکیبی از پیشرفت اقتصادی و سرکوب سیاسی
سلطنت او با رشد طبقه متوسط، گسترش آموزش، و توسعه زیرساختها همراه بود
اما فقدان آزادیهای سیاسی، فساد، و نارضایتی اجتماعی زمینهساز انقلاب شد
در تاریخ ایران، او هم بهعنوان پادشاهی نوساز و هم نماد سقوط سلطنت شناخته میشود