سید حسن مدرس (۱۲۴۹-۱۳۱۶ شمسی) یکی از برجسته‌ترین روحانیون، سیاست‌مداران و مبارزان ضد استبداد در تاریخ معاصر ایران بود. او به دلیل نقش مهمش در مجلس شورای ملی و مخالفت با رضاخان، به عنوان نماد مقاومت و عدالت‌خواهی شناخته می‌شود.
ولادت و تحصیلات
سید حسن مدرس در روستای سرابه کچو از توابع اردستان در استان اصفهان متولد شد. پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی، برای ادامه تحصیل به اصفهان رفت و نزد استادانی چون مرتضی ریزی، جهانگیرخان قشقایی و سید محمدباقر درچه‌ای علوم دینی را فرا گرفت. سپس به نجف اشرف مهاجرت کرد و نزد میرزای شیرازی، آخوند خراسانی و سید محمدکاظم یزدی به تحصیل پرداخت و به درجه اجتهاد رسید.
ورود به سیاست و مجلس شورای ملی
مدرس در جریان نهضت مشروطه فعال بود و پس از استقرار مشروطیت، به عنوان یکی از پنج عالم طراز اول برای نظارت بر قوانین مجلس انتخاب شد. او در دوره‌های دوم تا ششم مجلس شورای ملی نماینده مردم تهران بود و به دلیل شجاعت و صراحت در بیان حقایق، به یکی از تأثیرگذارترین چهره‌های سیاسی زمان خود تبدیل شد.
مخالفت با رضاخان
مدرس از مخالفان سرسخت رضاخان بود و در برابر تلاش‌های او برای برقراری حکومت جمهوری ایستادگی کرد. او معتقد بود که حکومت باید بر اساس قوانین اسلامی اداره شود و با استبداد مخالف بود. این مخالفت‌ها باعث شد که رضاخان او را تحت فشار قرار دهد و در نهایت به تبعید بفرستد.
تبعید و شهادت
پس از قدرت گرفتن رضاخان، مدرس ابتدا به قزوین و سپس به خواف تبعید شد. او هفت سال در تبعید بود تا اینکه در ۱۰ آذر ۱۳۱۶ به دستور رضاخان در کاشمر به شهادت رسید. پیکر او در همان شهر به خاک سپرده شد و بعدها آرامگاهش به یکی از مراکز مهم تاریخی و فرهنگی ایران تبدیل شد.
میراث و تأثیرات
مدرس به عنوان نماد مبارزه با استبداد در تاریخ ایران شناخته می‌شود. شخصیت او الهام‌بخش بسیاری از مبارزان و سیاست‌مداران بعدی شد. امروزه، نام او بر خیابان‌ها، دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی بسیاری در ایران گذاشته شده است.