
ملا هادی سبزواری (۱۲۱۲–۱۲۸۹ هجری قمری) یکی از برجستهترین فیلسوفان، عرفا و فقهای ایرانی بود که نقش مهمی در تداوم و شرح حکمت متعالیه ایفا کرد. او در شهر سبزوار به دنیا آمد و از همان دوران کودکی علاقهمند به علوم اسلامی و فلسفه بود. پدرش، میرزا مهدی سبزواری، از دانشمندان علوم اسلامی بود، اما ملا هادی در دهسالگی او را از دست داد. این فقدان، او را به مسیر جدیتری در تحصیل علوم سوق داد.
پس از فراگیری مقدمات علوم اسلامی، ملا هادی برای ادامه تحصیل به مشهد رفت و سپس راهی اصفهان شد، جایی که نزد استادانی همچون حسین سبزواری، محمدابراهیم کلباسی، محمدتقی رازی، ملا علی نوری و اسماعیل کوشکی به تحصیل پرداخت. او در این دوران به حکمت اشراق علاقهمند شد و در نهایت به مشهد بازگشت تا در مدرسه حاج حسن به تدریس بپردازد. پس از پنج سال تدریس در مشهد، به سبزوار رفت و بیش از چهل سال در آنجا به آموزش فلسفه، فقه و تفسیر پرداخت.
ملا هادی سبزواری به دلیل آثار برجستهای که در زمینه فلسفه و حکمت اسلامی نگاشت، به عنوان یکی از مهمترین شارحان حکمت صدرایی شناخته میشود. از جمله آثار مهم او میتوان به شرح المنظومه اشاره کرد که مجموعهای از منطق، الهیات، طبیعیات و علمالنفس را در قالب منظومهای فلسفی ارائه میدهد. دیگر آثار او شامل اسرار الحکم، النبراس فی اسرار الاساس، الراح القراح، مفتاح الفتاح و مصباح النجاح هستند که هر یک در حوزههای مختلف فلسفه و عرفان تأثیرگذار بودهاند.
در دوره ناصرالدین شاه قاجار، ملا هادی سبزواری به عنوان یکی از برجستهترین دانشمندان اسلامی شناخته میشد. حتی شاه دستور داد که از او عکسی گرفته شود، که این تصویر یکی از نخستین عکسهای ثبتشده از یک فیلسوف ایرانی محسوب میشود. او ابتدا نسبت به این فناوری جدید تردید داشت، اما پس از مشاهده تصویر خود، شگفتزده شد و آن را پذیرفت.
ملا هادی سبزواری در ۲۵ ذیالحجه ۱۲۸۹ هجری قمری در سن ۷۷ سالگی درگذشت و آرامگاه او در سبزوار قرار دارد. او نهتنها در فلسفه و عرفان تأثیرگذار بود، بلکه شاگردان بسیاری را تربیت کرد که اندیشههای او را ادامه دادند. میراث علمی و عرفانی او همچنان در محافل فلسفی مورد توجه است و آثارش در حوزه حکمت اسلامی جایگاه ویژهای دارند.