نادرشاه افشار، بنیانگذار سلسله افشاریه، یکی از بزرگترین فرماندهان نظامی تاریخ ایران بود که در قرن هجدهم میلادی با اتحاد دوباره ایران، شکست دشمنان خارجی، و فتوحات گسترده در هند، عثمانی و آسیای مرکزی، نامی جاودانه در تاریخ برجای گذاشت.
👑 تولد و نسب
نام اصلی: نادر قلی
زادروز: ۲۲ نوامبر ۱۶۸۸ میلادی (۲۸ محرم ۱۱۰۰ هجری قمری)
زادگاه: دستجرد، ابیورد، خراسان
تبار: ایل افشار، یکی از قبایل ترکتبار خراسان
پدر: امامقلی افشار
لقبها: تهماسبقلیخان، نادرشاه، شمشیر ایران
همسران: گوهرشاد بیگم، شمسنساء بیگم، زینب بیگم و دیگران
فرزندان: رضاقلی میرزا، نصرالله میرزا، امامقلی میرزا، علی میرزا و چند تن دیگر
🛡️ آغاز قدرتگیری
در دوران آشوب پس از حمله افغانها و سقوط صفویان، نادر بهعنوان فرماندهی نظامی در خراسان ظهور کرد.
ابتدا در خدمت شاه تهماسب دوم صفوی بود و با شکست افغانها، اصفهان را بازپس گرفت.
پس از ناکارآمدی تهماسب، نادر او را خلع کرد و عباس سوم را بهعنوان شاه صوری منصوب نمود.
در سال ۱۱۴۸ هجری قمری (۱۷۳۶ میلادی)، در دشت مغان، نادر رسماً تاجگذاری کرد و سلسله افشاریه را بنیان نهاد.
⚔️ فتوحات نظامی
هند: در سال ۱۷۳۹ میلادی، نادر با عبور از رود سند، دهلی را فتح کرد. غنایم عظیمی از جمله الماس کوه نور و دریای نور را به ایران آورد.
عثمانی: در چندین نبرد، بخشهایی از قفقاز، کردستان و شرق آناتولی را بازپس گرفت.
آسیای مرکزی: ترکستان، بخارا، خیوه و خوارزم را تحت سلطه ایران درآورد.
قفقاز و گرجستان: با لشکرکشیهای متعدد، این مناطق را به ایران بازگرداند.
کنگره بغداد: تلاش برای تقریب مذاهب اسلامی و مصالحه با عثمانیها، هرچند ناکام ماند.
🏛️ اصلاحات و سیاست داخلی
نادر تلاش کرد وحدت ملی و مذهبی را با کاهش تعصبهای مذهبی و تقویت ارتش ملی برقرار کند.
مالیاتهای سنگین برای تأمین هزینه جنگها موجب نارضایتی مردم شد.
در سالهای پایانی، دچار بیاعتمادی، خشونت و اختلال روانی شد و بسیاری از نزدیکان خود را اعدام کرد، از جمله پسرش رضاقلی میرزا.
⚰️ مرگ و جانشینی
در ۲۰ ژوئن ۱۷۴۷ میلادی (۱۱ جمادیالثانی ۱۱۶۰ هجری قمری)، نادرشاه در کلات توسط گروهی از افسران خود ترور شد.
پس از مرگ او، امپراتوری افشاریه به سرعت فروپاشید و ایران وارد دورهای از هرجومرج شد.
آرامگاه او در مشهد قرار دارد و بهعنوان نمادی از شکوه نظامی ایران شناخته میشود.
🌟 میراث تاریخی
نادرشاه نماد نبوغ نظامی، اتحاد ملی، و اقتدار ایرانی در برابر دشمنان خارجی است.
او ایران را از تجزیه نجات داد و آن را به قدرتی منطقهای تبدیل کرد.
با وجود خشونتهای پایانی سلطنتش، در تاریخ ایران بهعنوان یکی از بزرگترین فاتحان شناخته میشود.
بسیاری او را با ناپلئون و تیمور مقایسه کردهاند، اما با هویتی ایرانی و هدفی وحدتگرا.