نرسی – ساسانی

👑 تولد و نسب

• نام کامل: نرسی (پارسی میانه: 𐭭𐭥𐭮𐭧𐭩 – Narseh)

• پدر: شاپور اول ساسانی

• مادر: گوردزاد

• همسران: شاپوردختک، نرسی‌دخت، ارسانه

• فرزندان: هرمز دوم، هرمزدختک

• زادروز: حدود ۲۲۸–۲۳۳ میلادی

• درگذشت: ۳۰۳ میلادی

🛡️ مقام‌های پیش از سلطنت

• در دوران شاپور اول، نرسی حاکم سکستان، سند، و توران بود.

• بعدها به‌عنوان شاه بزرگ ارمنستان منصوب شد و ولیعهد غیررسمی محسوب می‌شد.

• با مرگ بهرام دوم، نرسی از ضعف بهرام سوم بهره گرفت و با حمایت درباریان، شورش کرد و تاج‌وتخت را تصاحب نمود.

👑 سلطنت و اصلاحات

• نرسی در کتیبه پایکولی ادعا کرد که پادشاهی ایران طبق وصیت شاپور اول به او تعلق دارد.

• او با حذف نفوذ کرتیر، موبد قدرتمند زرتشتی، قدرت روحانیان را محدود کرد و به مانویان روی خوش نشان داد.

• در نقش رستم، صحنه‌ای از تاج‌گذاری نرسی دیده می‌شود که حلقه پادشاهی را از زنی (احتمالاً آناهیتا) دریافت می‌کند—نمادی از مشروعیت الهی متفاوت با سنت‌های قبلی.

⚔️ جنگ با روم

• امپراتور روم دیوکلتیان، تیرداد سوم را به‌عنوان شاه ارمنستان منصوب کرد.

• نرسی ارمنستان را بازپس گرفت، اما روم واکنش نشان داد و گالریوس را با سپاه عظیم به ایران فرستاد.

• در نبردی سنگین، نرسی شکست خورد و مجبور شد صلح‌نامه‌ای تحقیرآمیز امضا کند:

  • واگذاری ارمنستان و بخش‌هایی از بین‌النهرین به روم

  • آزادی گروگان‌های رومی

  • تعهد به عدم دخالت در امور ارمنستان.

⚰️ مرگ و جانشینی

• نرسی در سال ۳۰۲ یا ۳۰۳ میلادی درگذشت.

• جانشین او هرمز دوم، پسرش بود که سیاست‌های پدر را تا حدی ادامه داد.

• محل دفن نرسی مشخص نیست، اما آثار سلطنت او در نقش رستم و پایکولی باقی مانده‌اند.

🌟 میراث تاریخی

• نرسی نماد بازگشت مشروعیت سلطنتی در برابر نفوذ روحانیان و درباریان بود.

• او تلاش کرد تعادل میان دین، سیاست، و قدرت نظامی را برقرار کند، اما شکست در برابر روم موقعیتش را تضعیف کرد.

• با وجود این، اصلاحات او زمینه‌ساز تحولات بعدی در دوران هرمز دوم و شاپور دوم شد.