یزدگرد اول، چهاردهمین شاهنشاه ساسانی، از سال ۳۹۹ تا ۴۲۰ میلادی حکومت کرد. او بهخاطر سیاستهای مذهبی تساهلآمیز و روابط دیپلماتیک با روم شرقی شناخته میشود، اما در منابع زرتشتی با لقب «بزهکار» مورد انتقاد قرار گرفته است.
👑 تولد و نسب
نام کامل: یزدگرد یکم (پارسی میانه: 𐭩𐭦𐭣𐭪𐭥𐭲𐭩 – Yazdegerd I)
لقبها: رامگر (آرامشدهنده کشور)، بزهکار (در منابع زرتشتی)
پدر: شاپور سوم
همسر: شوشاندخت، دختر رئیس جامعه یهودیان بابل
فرزندان: بهرام پنجم (بهرام گور)، شاپور چهارم، نرسی
تولد: حدود نیمه دوم قرن چهارم میلادی
درگذشت: ۴۲۰ میلادی، در هیرکانیا (گرگان)
🛡️ آغاز سلطنت
پس از مرگ بهرام چهارم، یزدگرد با حمایت بزرگان ساسانی بر تخت نشست.
او تلاش کرد نفوذ موبدان زرتشتی و اشراف درباری را کاهش دهد و قدرت شاهنشاهی را تقویت کند.
این سیاستها باعث تنش با طبقات مذهبی شد و لقب «بزهکار» را برای او به همراه آورد.
✝️ سیاستهای مذهبی
یزدگرد اول به مسیحیان، یهودیان، و مانویان آزادی مذهبی داد.
همسرش شوشاندخت، یهودی بود و این ازدواج نماد تعامل فرهنگی و مذهبی بود.
او اجازه ساخت کلیساها و اجرای مناسک دینی را صادر کرد، که موجب خشم موبدان شد.
در منابع مسیحی و یهودی، از او با احترام یاد شده است.
🤝 روابط خارجی
یزدگرد روابط نزدیکی با امپراتوری روم شرقی برقرار کرد.
امپراتور آرکادیوس در وصیتنامهاش، تربیت ولیعهد خردسال خود تئودوسیوس دوم را به یزدگرد سپرد.
یزدگرد نمایندهای به قسطنطنیه فرستاد و اعلام کرد که دشمن تئودوسیوس، دشمن ایران است.
این اقدام موجب صلح پایدار میان ایران و روم شد.
⚰️ مرگ و جانشینی
یزدگرد اول در سال ۴۲۰ میلادی بهطرز مشکوکی در هیرکانیا درگذشت.
برخی منابع میگویند که با لگد اسب کشته شد، اما احتمال ترور توسط مخالفان مذهبی نیز مطرح است.
جانشین او ابتدا شاپور چهارم بود، اما پس از کشمکشهای درباری، بهرام پنجم (بهرام گور) به سلطنت رسید.
🌟 میراث تاریخی
یزدگرد اول نماد تساهل مذهبی، دیپلماسی هوشمندانه، و تلاش برای تمرکز قدرت شاهنشاهی است.
در منابع زرتشتی، بهدلیل کاهش نفوذ موبدان، مورد انتقاد قرار گرفته؛ اما در منابع مسیحی و یهودی، از او بهعنوان پادشاهی نیکخواه یاد شده است.
او زمینهساز دوران شکوفایی بهرام گور و تثبیت روابط خارجی ایران شد.